Chủ Nhật, 29 tháng 12, 2013

ĐÔNG VỀ MỘT CHÚT LAN MAN


      Năm ngoái có người biếu mấy củ từ củ vạc, sẵn có khu đất dự án treo ở trước nhà, mình để dành hai củ nhỏ trồng xuống cho vui. Sau một năm chăm sóc, hôm qua hồi hộp dỡ lên, cô bạn đồng hương tên Long tới chứng kiến “sự kiện”, trong lúc chờ đợi ngân nga mấy câu đồng dao mà hồi nhỏ ở quê đứa nào cũng thuộc: “Từ từ vạc vạc/Bỏ trác gánh về/Bắc nồi lên nấu/Củ mô xấu xấu thì để cho chồng/Củ mô lông lông để dành đứa ở/Củ mô nứt nở thì mẹ con ta”. He he …Theo nguyên tắc phân phối này thì xem chừng “chồng” và “đứa ở” không ai có cơ hội được ăn khoai đâu nha, vì củ nào củ nấy đều hứa hẹn sẽ là “nứt nở” cả. Mình sẽ biếu mỗi người vài củ để ăn lấy lộc, chú Quang ở Vũng Tàu cũng sẽ có phần, coi như quà quý. Nói là nói vậy với thế hệ bọn mình thôi, chứ bọn trẻ ở phố thời buổi này ba củ khoai, củ sắn chúng đâu quý như mình hồi nhỏ, như cu Toàn nhà mình cũng rứa đó thôi.
    Ngày đó lũ trẻ chăn trâu nhà quê chúng tôi chẳng mấy đứa được ăn no mặc ấm, mỗi bận trời trở rét có bao nhiêu áo rách áo vá cứ mặc hết vào trong, tuy hơi vướng víu một chút nhưng nhờ nhiều lớp nên cũng đỡ rét. Đứa nào nhà khá thì có cái áo sợi, áo “trấn thủ lưu đồn” (áo rét của bộ đội Điện biên), may lắm thì có cái quần dài, còn thì chủ yếu là quần đùi chân đất. Đi chăn trâu tốt nhất là ngồi trên lưng trâu, tuy có hôi hôi một chút nhưng ấm cực đó nha. Từ nhà ra đi, đứa nào cũng thủ sẵn một cái bùi nhùi bện rơm, vừa thêm ấm vừa làm mồi giữ lửa. Đến bãi chăn trâu thì phân nhau đi tìm củi về nhóm bếp sưởi ấm. Những ngày hanh khô còn đỡ, bữa có mưa phùn thì khói lên mù mịt, người ngợm đứa nào đứa ấy cứ khét lẹt như cá ngừ xông khói.
     Lửa nổi lên rồi, lại nghĩ chuyện kiếm cái gì nướng ăn cho ấm bụng. Thông thường vẫn là mấy con cua đồng, may mắn hơn thì vớ được mấy chú cá rô, cá tràu cóc. Theo kinh nghiệm, qua làn nước trong, cứ nhìn thấy dấu chân nào có nước bị đục thì đích thị trong đó có một chú, việc bắt cũng chẳng khó khăn gì, vì lũ cá lạnh cóng nên hầu như nằm yên không chạy. Món cua nướng ăn kèm với đọt cây Mua hái ở trên đồi, với bọn mình hồi bấy giờ sao mà thơm ngon, mà bùi đến thế. Loại thực phẩm thứ hai là các loại củ khoai hoặc sắn, chúng có được nhờ việc “tập kích” vào các rẫy của người dân hoặc ruộng Hợp tác xã. Có lần bác Ngọc (anh trai mình) còn có “sáng kiến”, sau khi “tác nghiệp” xong chụm hai tay đập mạnh xuống đất, giả dấu chân bò để hòng trốn tránh sự truy cứu của chủ rẫy. Hi hi… ngây ngô đến thế là cùng, có mà Bò nó mới mắc lừa trò đó, vậy mà đứa nào đứa đó đắc chí ra phết.
    Có được “chiến lợi phẩm” rồi thì tranh nhau nướng trên ngọn lửa, đứa nào cũng muốn của mình chín mau hơn, đẩy qua đẩy lại có khi làm bếp tắt ngóm. Nhóm lại được thì chớ, nếu không thì chén luôn, chỗ nào chưa chín cho vào bụng chín nốt. Ăn xong mồm miệng mặt mũi đứa nào cũng tèm lem như hề, kéo nhau đi uống nước ở các giếng tự tạo. Mỗi xứ chăn trâu có một cái giếng, cái nào cũng chỉ to bằng cái thúng, chỉ có giếng Chọ Hao là lớn bằng cái nong, lại được ghép đá thành bậc lên xuống hẳn hoi. Có điều cái nào cũng có mạch nước ngầm, quanh năm chảy ra trong vắt, ngọt lịm, lành như nước suối Vĩnh Hảo. Ăn vậy, uống vậy mà chả thấy đau bụng đâu biếc gì cả, đứa nào đứa đó khỏe như trâu, hay là nhờ “đa dạng thực phẩm”, như các chuyên gia dinh dưỡng ngày nay vẫn khuyến cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng không biết?
     Hôm nay rỗi rãi online, vào Google gõ cụm từ khóa “Nam sơn Đô lương Nghệ An”, ảnh từ vệ tinh nhìn xuống hiện lên, vẫn còn đó những Hòn Lách, Bàu Buồng, Đồng Chay, Đồng Lự…. Đâu rồi vệ ông Cừu, ông Điệm, ông Tần… Đâu rồi giếng Chọ Hao, Hòn Ràn, Eo Lái… Cảnh xưa còn đó, người cũ còn không? Ngoảnh đi ngoảnh lại đã năm sáu chục năm trời. Tuổi thơ đã đi qua thật xa, chỉ có mùi thơm béo ngậy của món cua đồng cá lóc nướng trui, mùi khen khét mà thơm cay của khói rơm khói rạ, mùi hoi hoi mà nồng nàn ấm áp của tấm lưng trâu thì hình như vẫn ở đâu đây và theo tôi đi suốt cuộc đời, như bài đồng giao Từ từ vạc vạc…. Đông về gió lạnh, một chút lan man tôi nhớ về tuổi thơ êm đềm, của một thời khốn khó mà vui.


 Thế này thì Chồng và đứa ở làm gì có phần. Nhỉ?
Hai củ bằng hai cái phíc nước

Vác vai thôi, bê thì nặng lắm nha.

Đúng là phải có cái Trác chứ rổ thì bé quá.

Ảnh minh họa